چطور از فراموشی مطالب جلوگیری کنیم؟
آیا شما هم بارها این حس رو داشتید که مطالبی که خوندید رو فراموش کردید؟ این اتفاقی طبیعی است، اما می‌توان با تکنیک‌های خاصی از شدت فراموشی کاست و از یادگیری بهتر و طولانی‌مدت بهره برد. در این مقاله، علت‌های فراموشی، روش‌های مرور مؤثر و نکات کلیدی برای بهبود یادگیری را با هم بررسی می‌کنیم.
چرا فراموشی رخ می‌دهد؟
علت‌های زیادی برای فراموشی وجود دارد. از جمله دلایل رایج این مسئله می‌توان به کمبود تمرکز هنگام مطالعه و یا عدم مرور صحیح اشاره کرد. همچنین، مغز ما برای ذخیره اطلاعات جدید محدودیت‌هایی دارد که باید با مرور به موقع و دقیق مطالب از آن حداکثر بهره را ببریم.
نمودار فراموشی چیست و چرا اهمیت دارد؟
طبق تحقیقات، اگر اطلاعاتی را تازه مطالعه کنیم، حدود ۱۰۰٪ از آن در ذهن ما ثبت می‌شود. اما تنها پس از ۲۰ دقیقه، این عدد به ۶۰٪ کاهش پیدا می‌کند. پس از یک ساعت، به ۴۵٪ و پس از سه هفته به تنها ۲۰٪ می‌رسد! این اعداد اهمیت مرور مداوم را نشان می‌دهند.
بهترین زمان‌بندی برای مرور مطالب
براساس منحنی فراموشی، بازه‌های مرور باید به شکلی برنامه‌ریزی شوند که ذهن به صورت تدریجی اطلاعات را تثبیت کند. پیشنهاد می‌شود:
- اولین مرور، حدود ۹ ساعت بعد از یادگیری باشد. بهتر است در پایان هر روز، مروری کوتاه بر مطالب همان روز داشته باشید.
- دومین مرور، یک روز بعد از یادگیری.
- سومین مرور، دو روز بعد.
- سپس به ترتیب، مرورهای هفتگی و ماهانه انجام شود.
این روش مرور به مغز کمک می‌کند اطلاعات جدید را بهتر ذخیره و تثبیت کند و در نتیجه احتمال فراموشی آن‌ها کاهش می‌یابد.
کیفیت مطالعه و تأثیر آن بر فراموشی
یکی از مهم‌ترین عواملی که می‌تواند به کاهش فراموشی کمک کند، کیفیت مطالعه است. هرچقدر کیفیت و تمرکز شما هنگام مطالعه بالاتر باشد، احتمال فراموشی مطالب کاهش می‌یابد. در اینجا دو عامل کلیدی که باعث افزایش کیفیت یادگیری می‌شوند را بررسی می‌کنیم:
۱. یادگیری فعال
یادگیری فعال یعنی به جای نشستن و مطالعه‌ی ساده، خودتان را درگیر مطلب کنید. برای مثال:
- بعد از مطالعه، سعی کنید مطلب را به کسی توضیح دهید.
- در کلاس‌ها فعالانه سوال بپرسید و به سوالات پاسخ دهید.
- ذهن خود را درگیر کرده و از خود سوال بپرسید.
۲. تست‌زنی
تست‌زنی بخش حیاتی آمادگی برای آزمون‌هاست. بدون تست‌زنی، مطالعه به تنهایی کمکی به موفقیت نمی‌کند. حتی اگر فیلم‌های آموزشی از بهترین اساتید را ببینید، تا زمانی که خودتان تست نزنید، یادگیری شما کامل نمی‌شود. تست‌زنی نه تنها باعث تثبیت مطالب می‌شود، بلکه به شما کمک می‌کند نقاط ضعف و قوت خود را بشناسید.
تکنیک‌هایی برای به خاطر سپردن سریع‌تر مطالب
در ادامه، چند تکنیک کاربردی برای افزایش کیفیت یادگیری و به خاطر سپردن سریع‌تر مطالب ارائه می‌دهیم:
۱. رمزگذاری
یکی از بهترین روش‌ها برای حفظ مطالب دشوار، رمزگذاری است. به عنوان مثال، اگر به خاطر سپردن کلمه “بازوفیل” برایتان سخت است، می‌توانید آن را با کلمه‌ی “بلک” که به معنی سیاه است مرتبط کنید؛ چرا که بازوفیل نیز رنگ تیره‌ای دارد.
۲. سرواژه‌سازی
این تکنیک به شما کمک می‌کند که ابتدای حروف کلمات را به هم بچسبانید و کلمه‌ای جدید بسازید. به عنوان مثال، برای به خاطر سپردن رنگ‌های مربوط به الکترون‌ها در انتقال هیدروژن که به ترتیب قرمز، سبز، آبی و بنفش است، می‌توانید کلمه‌ی “قساب” را بسازید.
۳. تصویرسازی
تجسم تصاویر به‌ویژه در یادگیری‌های تجسمی مثل شیمی و زیست‌شناسی بسیار موثر است. سعی کنید برای یادگیری مباحث پیچیده، از رسم شکل و تصویرسازی ذهنی کمک بگیرید. به عنوان مثال، در مبحث سلول‌های گالوانی و الکترولیتی شیمی دوازدهم، تصویرسازی کمک زیادی به درک مفاهیم می‌کند.
روش‌های مؤثر برای مرور اصولی
مرور مطالب به سه دسته تقسیم می‌شود:
- مرور کوتاه‌مدت: این مرور باید بلافاصله بعد از مطالعه انجام شود. مرور هر شب از مطالب همان روز به شما کمک می‌کند که آن‌ها را در حافظه‌ی کوتاه‌مدت خود تثبیت کنید.
- مرور میان‌مدت: در بازه‌های زمانی طولانی‌تر مثل هفته‌های بعد از یادگیری، با توجه به آزمون‌های آزمایشی، مرور میان‌مدت انجام می‌شود. این مرورها به شما کمک می‌کنند که مطالب را در حافظه‌ی میان‌مدت خود تثبیت کنید.
- مرور بلندمدت: مرورهای بلندمدت معمولاً به صورت ماهانه یا سه‌ماهه انجام می‌شوند و برای تثبیت مطالب در حافظه‌ی بلندمدت شما مناسب هستند.
نتیجه‌گیری
با رعایت نکات مطرح شده و انجام مرورهای مداوم، می‌توانید میزان فراموشی خود را کاهش دهید و از مطالبی که مطالعه کرده‌اید بهره بیشتری ببرید. به یاد داشته باشید که هر چه کیفیت مطالعه و تمرکز شما بیشتر باشد، فراموشی کمتر و یادگیری بهتر خواهید داشت.
این روش‌ها نه تنها برای آمادگی در آزمون‌ها بلکه در هر یادگیری جدیدی می‌تواند به کار رود و به شما در مدیریت دانش و زمان کمک کند.
