پیوند عصبی و نقش آن در عادت‌های روزمره کنکوری‌ها
به نام خدا. امیدوارم حال همه دوستانی که این مقاله را می‌خوانند عالی باشد. امروز می‌خواهیم به موضوعی بپردازیم که بسیاری از دانش‌آموزان کنکوری با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنند: چرا گاهی به جای درس خواندن سراغ موبایل می‌رویم؟ چرا بعضی وقت‌ها احساس می‌کنیم درس خواندن سخت است و به‌جای آن به تفریحات یا شبکه‌های اجتماعی پناه می‌بریم؟ آیا این رفتار نتیجه‌ی احساسات است یا مغز ما تصمیم می‌گیرد؟ برای پاسخ به این سؤال‌ها با ما همراه باشید.
تعارض بین احساس و منطق در تصمیم‌گیری‌های روزمره
یکی از مهم‌ترین دلایلی که باعث می‌شود دانش‌آموزان به‌جای درس خواندن به سراغ موبایل بروند، تعارضی است که بین احساس و منطق شکل می‌گیرد. مغز آینده‌نگر ما، زمانی که با موقعیتی جدید مواجه می‌شود، مانند کنکور که تجربه‌ای از آن ندارد، به‌جای تشویق ما برای درس خواندن، به دنبال راه‌هایی برای اجتناب از کار سخت می‌گردد.
این اتفاق به این دلیل است که مغز بر اساس تجربه‌های گذشته عمل می‌کند. برای مثال، اگر شما قبلاً در کنکور شرکت نکرده‌اید یا تجربه موفقی در این زمینه نداشته‌اید، مغز شما تصور می‌کند که تلاش برای درس خواندن بیهوده است و انرژی خود را صرف کارهایی می‌کند که به شما حس بهتری بدهد؛ مانند چک کردن موبایل یا وقت گذراندن با دوستان.
پیوند عصبی چیست و چگونه ایجاد می‌شود؟
پیوند عصبی یکی از مهم‌ترین مفاهیم در روانشناسی است که رفتار ما را توضیح می‌دهد. این پیوند زمانی شکل می‌گیرد که بین دو محرک در زندگی ما ارتباط قوی ایجاد شود. هرچه این ارتباط قوی‌تر باشد، پیوند عصبی قدرتمندتر خواهد بود و ما به‌صورت ناخودآگاه به سمت آن محرک‌ها کشیده می‌شویم.
به‌عنوان مثال، اگر شما شب‌ها قبل از خواب به‌طور مداوم موبایل خود را چک کنید، مغز شما به‌مرور زمان یاد می‌گیرد که موبایل بخشی از روتین خواب شماست. بنابراین، حتی اگر روزی تصمیم بگیرید که موبایل را کنار بگذارید، مغز شما به‌صورت ناخودآگاه شما را به سمت این عادت قدیمی هدایت می‌کند.
نقش تکرار در تقویت پیوند عصبی
هرچه یک رفتار بیشتر تکرار شود، پیوند عصبی قوی‌تری ایجاد می‌کند. برای مثال، فرض کنید که شما در خانه‌ای بزرگ شده‌اید که مسیر اتاق‌تان تا آشپزخانه را بارها طی کرده‌اید. به همین دلیل، حتی در تاریکی مطلق هم می‌توانید این مسیر را بدون فکر کردن طی کنید. این همان قدرت پیوند عصبی است که در طول زمان تقویت شده است.
در مورد دانش‌آموزان کنکوری، اگر از دوران کودکی بیشتر وقت خود را صرف تفریح، بازی‌های ویدیویی یا استفاده از موبایل کرده باشید، مغز شما به این رفتارها عادت کرده است. بنابراین، زمانی که تصمیم می‌گیرید وقت خود را صرف درس خواندن کنید، مغز شما همچنان شما را به سمت عادت‌های قدیمی هدایت می‌کند.
چرا مغز به سراغ موبایل می‌رود؟
یکی از دلایل اصلی این رفتار، ارتباطی است که مغز بین موبایل و حس لذت ایجاد کرده است. زمانی که شما استرس دارید یا احساس خستگی می‌کنید، مغز به دنبال راهی برای کاهش این احساسات منفی می‌گردد. در این مواقع، چک کردن موبایل یا دیدن کلیپ‌های کوتاه در شبکه‌های اجتماعی به‌عنوان یک راه حل سریع و آسان برای ایجاد حس خوب عمل می‌کند. این رفتار به‌مرور زمان تبدیل به یک عادت می‌شود و پیوند عصبی قوی‌تری ایجاد می‌کند.
چگونه پیوند عصبی را بشکنیم؟
برای شکستن این پیوند عصبی و ایجاد عادت‌های جدید، باید عواملی که باعث تحریک این پیوند می‌شوند را شناسایی و حذف کنید. برای مثال:
- کاهش دسترسی به موبایل: زمانی که درس می‌خوانید، موبایل خود را در اتاق دیگری قرار دهید یا آن را خاموش کنید.
- ایجاد عادت‌های جدید: به‌جای چک کردن موبایل، از روش‌هایی مانند مدیتیشن یا تمرین‌های کوتاه ورزشی برای کاهش استرس استفاده کنید.
- تقویت انگیزه‌های درونی: هدف‌های خود را به‌صورت واضح و روشن مشخص کنید و به‌خود یادآوری کنید که چرا درس خواندن برای شما اهمیت دارد.
- تکرار رفتارهای مثبت: رفتارهایی که می‌خواهید به عادت تبدیل شوند را به‌طور مداوم تکرار کنید تا پیوند عصبی جدیدی ایجاد شود.
مثال‌هایی از پیوند عصبی در زندگی روزمره
یکی از مثال‌های معروف پیوند عصبی، رفتار افراد معتاد به مواد مخدر است. روانشناسان پیشنهاد می‌کنند که این افراد از عواملی که باعث تحریک آن‌ها می‌شود دوری کنند. برای مثال، اگر فردی عادت دارد با دوستی که مواد مخدر مصرف می‌کند وقت بگذراند، قطع ارتباط با آن دوست می‌تواند کمک کند تا پیوند عصبی مرتبط با مواد مخدر تضعیف شود.
در مورد دانش‌آموزان کنکوری نیز، اگر موبایل یا شبکه‌های اجتماعی باعث حواس‌پرتی شما می‌شوند، کاهش دسترسی به این ابزارها می‌تواند کمک کند تا پیوند عصبی بین موبایل و حس لذت شکسته شود.
جمع‌بندی
تغییر عادت‌ها و شکستن پیوندهای عصبی قوی به‌سادگی امکان‌پذیر نیست، اما با شناخت عوامل مؤثر و استفاده از راه‌حل‌های عملی، می‌توانید به‌مرور زمان رفتارهای خود را اصلاح کنید. به یاد داشته باشید که هرچه بیشتر روی عادت‌های مثبت تمرکز کنید و آن‌ها را تکرار کنید، مغز شما پیوندهای عصبی جدیدی ایجاد خواهد کرد که به موفقیت شما در کنکور کمک می‌کند.
پس از همین امروز شروع کنید و با دوری از عوامل تحریک‌کننده‌ی پیوندهای عصبی منفی، مسیر موفقیت خود را هموار کنید.
