تفاوت بین حفظی خواندن و مفهومی خواندن
سلام امیدوارم که حالتون عالی باشه و انرژی‌تون برای درس خوندن بالا باشه. امروز می‌خوام درباره موضوعی صحبت کنیم که خیلی از شماها با اون درگیر هستید و شاید تا الان برای شما چالش‌برانگیز بوده. این موضوع، تفاوت بین حفظی خواندن و مفهومی خواندن است. خیلی از دانش‌آموزها وقتی برای کنکور آماده می‌شن، ممکنه به جای اینکه مطالب رو مفهومی درک کنن، فقط اون‌ها رو حفظ کنن. این روش قطعاً می‌تونه نتایج نگران‌کننده‌ای در جلسه آزمون به همراه داشته باشه.
فرق بین حفظی و مفهومی خوندن چیه؟
خیلی از شماها ممکنه این سوال رو داشته باشید که «فرق بین حفظی خوندن و مفهومی خوندن چیه؟» خب، بذارید اول از حفظی خوندن شروع کنیم. وقتی شما به صورت حفظی درس می‌خونید، در واقع فقط کلمات یا فرمول‌ها رو بدون درک واقعی ازشون حفظ می‌کنید. مثلاً توی درس فیزیک، ممکنه فرمول‌های مختلفی مثل فرمول شتاب یا سرعت رو بدون اینکه معنی و مفهوم پشت اون‌ها رو بفهمید، فقط حفظ کنید. نتیجه چی میشه؟ وقتی سر جلسه کنکور یا آزمون‌های آزمایشی شرکت می‌کنید، حتی اگر همون سوال با همون فرمول ازتون پرسیده بشه، ممکنه نتونید جواب بدید چون مطلب رو به طور واقعی نفهمیدید و فقط از بر کردید.
در عوض، مفهومی خوندن به این معنیه که شما با درک عمیق از مطلب، یادگیری‌تون رو پیش می‌برید. یعنی وقتی یه مطلب رو می‌خونید، سعی می‌کنید از خودتون سوال بپرسید که چرا این مطلب به این شکله؟ مثلاً وقتی توی درس زیست‌شناسی درباره سیستم الکتریکی قلب می‌خونید، نمیاید فقط حفظ کنید که «گره سینوسی-دهلیزی روی دیواره پشتی دهلیز راست قرار داره»، بلکه از خودتون می‌پرسید چرا این گره اونجا قرار داره و چه وظیفه‌ای داره؟
چرا حفظی خوندن نتیجه نمی‌ده؟
حفظی خوندن علاوه بر اینکه مطالب رو برای مدت طولانی توی ذهنتون نگه نمی‌داره، مشکلات دیگه‌ای هم داره. فرض کنید شما یه مطلب زیست‌شناسی رو حفظ کردید، اما وقتی طراح سوال یه مقدار سوال رو پیچونده باشه، شما نمی‌تونید جواب درستی بدید، چون فقط متن رو حفظ کردید، نه اینکه مفهومش رو درک کرده باشید. حتی ممکنه سوالات تستی و تشریحی در نگاه اول ساده به نظر بیان، اما وقتی طراح از زاویه دیگه‌ای به همون مبحث بپردازه، دیگه نمی‌تونید با حفظ کردن صرف اون‌ها رو جواب بدید.
در عوض، اگه مفهومی درس بخونید، حتی اگه سوالات پیچیده و غیرمنتظره باشن، باز هم می‌تونید با درک عمیق از موضوعات، جواب بدید. مثلاً توی درس فیزیک وقتی به فرمول شتاب نگاه می‌کنید، به جای اینکه فقط حفظ کنید «شتاب = تغییرات سرعت تقسیم بر زمان»، سعی کنید بفهمید چرا این فرمول به این شکل درسته. با این روش، حتی اگر طراح سوال یه جور دیگه این مفهوم رو مطرح کنه، شما چون مطلب رو از عمق درک کردید، به راحتی می‌تونید جواب بدید.
مثال‌هایی از مفهومی خوندن
اجازه بدید چند تا مثال واضح بزنم تا کاملاً متوجه بشید. فرض کنید شما در حال خوندن فصل حرکت فیزیک هستید و به فرمول «شتاب» می‌رسید. به جای اینکه فقط بگید «شتاب برابر است با تغییرات سرعت تقسیم بر زمان»، سعی کنید این مفهوم رو در زندگی روزمره خودتون درک کنید. فرض کنید یه ماشین در حال حرکت از سرعت صفر تا سرعت ۱۵ کیلومتر در ساعت توی ۱۰ ثانیه است. حالا این تغییر سرعت رو توی ذهن خودتون تصویر کنید. وقتی این تغییرات سرعت رو تقسیم بر زمان کنید، مفهوم شتاب براتون روشن‌تر میشه.
یه مثال دیگه، توی درس زیست‌شناسی و بحث سیستم الکتریکی قلبه. شما ممکنه حفظ کنید که «گره سینوسی-دهلیزی روی دیواره پشتی دهلیز راست قرار داره». ولی اگه مفهومی نخونید، ممکنه وقتی توی تست با گزینه «گره سینوسی-دهلیزی در پشت دهلیز راست قرار داره» مواجه بشید، فکر کنید که این دو تا جمله شبیه همن و اشتباهی گزینه غلط رو انتخاب کنید. در حالی که اگر مطلب رو مفهومی خونده بودید، متوجه تفاوت بین «دیواره پشتی» و «پشت» دهلیز می‌شدید.
چطور مفهومی بخونیم؟
برای اینکه بتونید مفهومی بخونید، باید ذهن پرسشگر و تحلیلگر داشته باشید. این یعنی وقتی به یه مطلب می‌رسید، باید از خودتون سوال کنید که چرا این مطلب اینجوریه و چطور می‌تونم اینو در زندگی واقعی یا توی مسائل دیگه به کار ببرم؟ مثلاً توی درس ریاضی وقتی به یه فرمول می‌رسید، از خودتون بپرسید چرا این فرمول به این شکله؟ چطور میشه ازش توی مسائل پیچیده‌تر استفاده کرد؟ این سوالات باعث میشه که شما به عمق مطلب فرو برید و درک عمیق‌تری از اون پیدا کنید.
یکی دیگه از نکات مهم توی مفهومی خوندن اینه که وقتی دارید یه مطلب رو تحلیل می‌کنید، نباید عجله کنید. ممکنه بعضی از شماها فکر کنید که تحلیل کردن مطالب وقت زیادی می‌گیره و ما زمان کمی تا کنکور داریم. ولی حقیقت اینه که تحلیل کردن دقیق و مفهومی مطالب نیاز به زمان داره و اگر دیدید که خیلی سریع از روی مطلب رد می‌شید و زمان زیادی نمی‌بره، این یعنی مشکل دارید و هنوز به عمق مطلب نرسیدید.
نتیجه‌گیری: چرا مفهومی خوندن مهمه؟
در نهایت، فرق بین حفظی و مفهومی خوندن خیلی واضحه. با حفظی خوندن، ممکنه بتونید توی برخی از آزمون‌ها نمره بگیرید، اما وقتی با سوالات پیچیده‌تر و شرایط سخت‌تری مواجه بشید، دیگه نمی‌تونید جواب بدید. اما وقتی مفهومی بخونید، نه تنها سوالات ساده رو درست جواب می‌دید، بلکه توی مسائل پیچیده هم می‌تونید با درک درست از موضوعات، به راحتی جواب بدید.
مهم‌ترین نکته اینه که شما باید ذهن پرسشگر و تحلیلگر داشته باشید و همیشه از خودتون بپرسید «چرا؟» و «چطور؟». اینطوری مطالب رو بهتر درک می‌کنید و برای مدت طولانی‌تری توی ذهنتون می‌مونه. پس بچه‌ها، اگه می‌خواید توی کنکور و آزمون‌ها بهترین نتیجه رو بگیرید، از همین الان شروع کنید به مفهومی خوندن و مطالب رو با درک عمیق به خاطر بسپارید.
