با شروع امتحانات دی ماه، یکی از پرتکرارترین سوالات دانشآموزان و کنکوریها این است:
الان تشریحی بخوانم یا تستی؟
وقتی میبینیم بعضی از دانشآموزان فقط روی امتحانات تشریحی تمرکز کردهاند و بعضی دیگر کاملاً تستمحور جلو میروند، طبیعی است که دچار سردرگمی شویم و ندانیم کدام مسیر درستتر است.
واقعیت این است که هر دو طرز فکرِ «فقط تشریحی» یا «فقط تستی» میتوانند به یک اشتباه جدی و پنهان منجر شوند؛ اشتباهی که باعث میشود از دوران مهم دی ماه، استفادهی حداکثری نداشته باشید.
اشتباه رایج اول: فقط تشریحی خواندن به بهانه امتحانات
برخی دانشآموزان تصور میکنند چون امتحانات نوبت اول بهصورت تشریحی برگزار میشود، پس باید تمام تمرکز خود را روی مطالعه تشریحی بگذارند.
در نگاه اول این طرز فکر منطقی به نظر میرسد، اما یک نکته بسیار مهم نادیده گرفته میشود:
✅ رسیدن به نمره ۱۷ یا حتی ۱۸ در امتحانات نهایی کار خیلی سختی نیست
با حل نمونه سوالات سالهای گذشته، بسیاری از دانشآموزان میتوانند به این نمره برسند.
❌ اما رقابت اصلی روی نمره ۱۸ به بالا است
وقتی کارنامه رتبههای برتر بررسی میشود، تقریباً همه نمرات بالای ۱۸ دارند و بهندرت دانشآموزی با نمرات پایینتر به نتیجه عالی رسیده است.
اشتباه رایج دوم: فقط تستی خواندن و بیتوجهی به تشریحی
در مقابل، عدهای دیگر میگویند:
«کنکور مهمتر است، پس فقط تست میزنم و تشریحی را کنار میگذارم.»
این طرز فکر هم ناقص است؛ چون امتحانات نهایی نقش مهمی در سوابق تحصیلی دارند و بیتوجهی به آنها میتواند به راحتی نتیجهی نهایی شما را تحت تأثیر قرار دهد.
پاسخ درست چیست؟ تعادل هوشمندانه بین تستی و تشریحی
استراتژی درست این است که تستیمحور، اما تشریحیتکمیلی درس بخوانید.
برخلاف تصور رایج،
🔹 تشریحیخواندن مکمل تستیخواندن است، نه برعکس
چرا؟
- مطالعه تستی باعث تسلط عمیق روی مفاهیم، جزئیات و نکات ریز کتاب میشود
- سوالات تشریحی معمولاً آنقدر عمیق نیستند که تسلط مفهومی کامل ایجاد کنند
- اما تشریحیخواندن کمک میکند پاسخنویسی استاندارد امتحان نهایی را تمرین کنید
چرا بدون تست نمیتوان نمره ۱۸ به بالا گرفت؟
نمونه سوالات تشریحی (چه در کتابها و چه در امتحانات نهایی):
- معمولاً سطح متوسط دارند
- کمتر وارد جزئیات مفهومی میشوند
- برای نمره کامل کافی نیستند
درحالیکه تستزنی شما را مجبور میکند:
- تمام زوایای کتاب را بخوانید
- مفاهیم را عمیق بفهمید
- ارتباط مطالب را درک کنید
و همین تسلط عمیق است که در نهایت به نمره ۱۹ و ۲۰ منجر میشود.
برنامهریزی اصولی دی ماه در ۳ مرحله
برای اینکه هم تستی بخوانید و هم تشریحی، بهترین مدل برنامهریزی شامل سه مرحلهی مشخص است:
✅ مرحله اول: مباحث نخوانده ➜ فقط تشریحی
اگر بخشی از یک درس را هنوز نخواندهاید (مثلاً نصف فصل ۲ شیمی دوازدهم):
- این قسمتها را تشریحی مطالعه کنید
- همراه با متن کتاب و سوالات تشریحی
- صرفاً برای اینکه به امتحان مدرسه برسید
❌ چرا تستی نه؟
چون تستیخواندن این مباحث زمانبر است و باعث میشود:
- مرورها عقب بیفتد
- به کمبود زمان قبل از امتحان بخورید
✅ مرحله دوم: مباحث خواندهشده ➜ مرور تستی هدفمند
حالا به سراغ مباحثی بروید که:
- قبلاً مطالعه کردهاید
- تست زدهاید
در این مرحله:
- تستهای علامتدار کتاب تست یا آزمونها را حل کنید
- ایرادهای واقعی خودتان را پیدا کنید
- به متن کتاب درسی برگردید
- با تستهای سطح بالاتر تسلط را افزایش دهید
📌 این مرحله مهمترین بخش برای افزایش کیفیت یادگیری است.
✅ مرحله سوم: قبل از امتحان ➜ تمرین تشریحی حرفهای
روز قبل از امتحان:
- ۵ تا ۶ نمونهسوال تشریحی جامع (نه مبحثی) حل کنید
- دقیقاً در شرایط امتحان
- بعد از هر آزمون:
- پاسخهای خودتان را با پاسخنامه مقایسه کنید
- ایرادات نوشتاری و مفهومی را اصلاح کنید
🔴 بیشتر از ۵ یا ۶ نمونه سوال لازم نیست
چون بعد از آن بازدهی افت میکند و تمرینها تکراری میشود.
اگر زمان اضافه داشتم چه کار کنم؟
اگر بین مرحله ۲ و ۳ زمان اضافه آوردید:
- میتوانید برای مباحثی که در مرحله اول فقط تشریحی خواندهاید
- تستزنی را هم اضافه کنید
- و تسلط تستی خودتان را کاملتر کنید
جمعبندی نهایی
اگر میخواهید از دوران دی ماه بیشترین استفاده را ببرید:
- ✅ مباحث نخوانده → تشریحی
- ✅ مباحث خواندهشده → تستی هدفمند
- ✅ قبل از امتحان → تمرین تشریحی محدود و اصولی
به این شکل:
- هم برای امتحانات نهایی آماده هستید
- هم برای کنکور عقب نمیمانید
- و شانس رسیدن به نمرات بالای ۱۸ را بهطور جدی افزایش میدهید
