بهترین روش برای مطالعه: تکنیک SQ3R
در دوران کنکور و یا هر دوره آموزشی دیگر، داشتن یک روش مطالعه علمی و کارآمد می‌تواند تاثیر بسزایی در موفقیت شما داشته باشد. یکی از موثرترین روش‌های مطالعه، متد SQ3R است که به خاطر ساختار دقیق و مراحل مرحله به مرحله خود، برای هر نوع درس و هر دانش‌آموزی کاربردی است. این روش شامل پنج مرحله اساسی است که هر کدام برای یادگیری بهتر و جلوگیری از فراموشی اطلاعات به کار می‌رود. در ادامه به بررسی دقیق مراحل این متد می‌پردازیم.
مرحله اول: پیش مطالعه (Survey)
در این مرحله، شما باید به شکل روزنامه‌وار و سریع از موضوعات اصلی و عنوان‌های مهم درس گذر کنید. هدف اصلی در این مرحله آشنایی کلی با موضوع درس است و نه یادگیری کامل آن. این کار کمک می‌کند تا ذهن شما با فضای کلی و موضوعات اصلی درس آشنا شود و آمادگی لازم برای مراحل بعدی را به دست آورد. به این ترتیب، شما یک تصویر کلی از مباحث درس در ذهن خود ایجاد کرده و پیش‌زمینه‌ای برای مطالعه دقیق‌تر در مراحل بعد خواهید داشت.
مرحله دوم: سوال کردن (Questioning)
در مرحله دوم، شما باید سوالاتی پیرامون موضوعاتی که در مرحله قبل به آن‌ها برخورد کردید، مطرح کنید. این سوالات می‌توانند بر اساس ابهاماتی باشند که در هنگام پیش‌مطالعه با آن‌ها مواجه شدید یا حتی سوالاتی که به ذهنتان خطور کرده است. پرسیدن سوالات قبل از مطالعه عمیق باعث می‌شود ذهن شما به دنبال پاسخ باشد و این امر دقت و تمرکز شما را افزایش می‌دهد. در واقع، ایجاد سوالات پیش از مطالعه، ذهن شما را به جستجوی فعالانه اطلاعات وادار کرده و فرایند یادگیری را کاملا هدفمند و موثر می‌کند.
مرحله سوم: مطالعه دقیق (Read)
این مرحله قلب متد SQ3R است، جایی که شما باید مطالعه کامل و عمیق خود را آغاز کنید. با استفاده از کتاب درسی، جزوات و سایر منابع آموزشی، به صورت دقیق و با تمرکز بر یادگیری مطالب، شروع به مطالعه کنید. در این مرحله، نکات مهم را یادداشت کنید و اگر امکان دارد، از نکته‌برداری برای ماندگاری بهتر اطلاعات بهره ببرید. مطالعه دقیق به شما کمک می‌کند مطالب را بهتر بفهمید و آن‌ها را در ذهن خود ذخیره کنید. در کنار مطالعه، تمرین‌های مرتبط را حل کنید تا تسلط خود را بر موضوعات بیشتر کنید.
مرحله چهارم: یادآوری (Recall)
در این مرحله، شما باید مطالبی را که در مرحله قبل مطالعه کرده‌اید، به زبان خود بازگو کنید. بازگو کردن مطالب به شکل ساده و با زبانی که خودتان به راحتی آن را درک می‌کنید، کمک می‌کند تا مباحث به طور عمیق در ذهن شما تثبیت شوند. برای این کار می‌توانید مطالب را برای یک همکلاسی یا حتی در مقابل آینه توضیح دهید. همچنین، خلاصه‌ای از مطالبی که به یاد دارید را در یک برگه یادداشت کنید. این عمل باعث می‌شود تا مغزتان در ذخیره اطلاعات فعال‌تر عمل کند و میزان یادگیری و ماندگاری اطلاعات در ذهن افزایش یابد.
مرحله پنجم: مرور (Review)
مغز انسان از قانونی پیروی می‌کند که می‌گوید یا از اطلاعات استفاده کن یا آن‌ها را فراموش کن. مرحله مرور دقیقا به همین منظور طراحی شده است که از فراموشی مطالب جلوگیری کند. در این مرحله، شما باید به مرور مباحث و نکات کلیدی بپردازید. مرور مطالب باید به شکل مداوم باشد، به‌طوری که بعد از مطالعه دقیق، همان روز یک مرور کوتاه انجام دهید. سپس در پایان هفته و در پایان ماه مجددا مروری بر مطالب داشته باشید. برای مرور، می‌توانید از خلاصه‌نویسی‌هایتان استفاده کرده یا به تست‌های آموزشی بپردازید و آن‌ها را مجددا مرور کنید.
جمع‌بندی مزایای متد SQ3R
- آشنایی اولیه با موضوع: با انجام پیش‌مطالعه، ذهن شما آمادگی لازم برای درک بهتر و سریع‌تر مطالب را پیدا می‌کند.
- افزایش تمرکز و دقت: پرسشگری در مرحله دوم، ذهن را به سمت هدفمند شدن در مطالعه هدایت می‌کند.
- یادگیری عمیق‌تر و دقیق‌تر: مرحله مطالعه دقیق، مطالب را به‌طور کامل در ذهن شما قرار می‌دهد و شما را به درک کامل موضوعات نزدیک‌تر می‌کند.
- یادآوری و تثبیت مطالب: بازگو کردن به زبان خود و یادداشت کردن، مطالب را از حافظه کوتاه‌مدت به حافظه بلندمدت منتقل می‌کند.
- کاهش احتمال فراموشی: مرورهای منظم، یادگیری را تقویت کرده و از فراموشی مطالب جلوگیری می‌کند.
نکات کلیدی برای استفاده بهینه از روش SQ3R
- سوالات را دقیق انتخاب کنید: سوالاتی که طرح می‌کنید باید طوری باشد که شما را به فکر وادارد و اطلاعات بیشتری در مورد موضوع به دست آورید.
- توجه به خلاصه‌نویسی: از مطالب کلیدی خلاصه‌نویسی کنید تا هنگام مرور، زمان کمتری صرف شود.
- مرورهای هفتگی و ماهانه: مرورهای منظم باعث می‌شود مغز به اطلاعات جدید عادت کرده و از فراموش شدن آن‌ها جلوگیری شود.
استفاده از روش SQ3R در مطالعه، به شما کمک می‌کند که مطالب را نه تنها به‌خوبی یاد بگیرید، بلکه آن‌ها را برای مدت طولانی‌تری در ذهن خود نگه دارید.
