برای بهبود سرعت مطالعه و افزایش بازدهی در فرآیند یادگیری، رعایت نکاتی که به تمرکز و کاهش اتلاف وقت کمک می‌کند بسیار اهمیت دارد. بسیاری از دانش‌آموزان با این مشکل مواجه‌اند که با وجود صرف زمان طولانی برای مطالعه، نتیجه مطلوبی نمی‌گیرند. در ادامه به چندین راهکار برای افزایش سرعت مطالعه و کاهش اتلاف وقت در فرآیند یادگیری می‌پردازیم:
۱. بازه‌های مطالعاتی منطقی تعیین کنید
مطالعه طولانی‌مدت بدون استراحت باعث کاهش بازدهی می‌شود. مغز انسان پس از مدتی تمرکز خود را از دست می‌دهد و خستگی افزایش می‌یابد. بنابراین بهتر است بازه‌های مطالعاتی کوتاه‌تر، مثلاً ۴۵ تا ۹۰ دقیقه‌ای، در نظر بگیرید. این کار به مغز شما کمک می‌کند تا توان بیشتری برای حفظ تمرکز داشته باشد. همچنین، هر بازه مطالعاتی را به بخش‌های کوچک‌تری تقسیم کنید و برای هر بخش دقیقاً تعیین کنید که چه مطلبی را خواهید خواند و چه تعداد تست یا تمرین انجام خواهید داد.
۲. مدیریت عوامل حواس‌پرتی
عوامل حواس‌پرتی مثل گوشی موبایل، تلویزیون یا اشیای اطراف می‌توانند تأثیر زیادی بر کاهش تمرکز شما داشته باشند. بهتر است این وسایل را هنگام مطالعه دور نگه دارید. علاوه بر این، سعی کنید از خودکارهای رنگی، هایلایت‌ها و ابزارهای دیگر تنها در مواقع ضروری استفاده کنید. در دور اول مطالعه نیازی به استفاده از این ابزارها نیست. بهتر است ابتدا مطالب را به‌طور کامل مرور کرده و تنها در مراحل بعدی از هایلایت و علامت‌گذاری استفاده کنید.
۳. استفاده از تکنیک مطالعه روزنامه‌وار
مطالعه روزنامه‌وار به معنای خواندن سریع و کلی یک مطلب است تا قبل از ورود به جزئیات، دید کلی نسبت به آن پیدا کنید. این روش به شما کمک می‌کند تا موضوع را بهتر درک کرده و در مرورهای بعدی با تمرکز بیشتری مطالعه کنید. در دور اول مطالعه از هایلایت کردن و علامت‌گذاری خودداری کنید، زیرا این کار شما را به‌جای تمرکز بر فهمیدن کلیات، مشغول به جزئیات می‌کند.
۴. صرفه‌جویی در انرژی
برخی عادات مانند راه رفتن یا بلند بلند تکرار کردن مطالب هنگام مطالعه می‌تواند انرژی زیادی از شما بگیرد و باعث کاهش بازدهی شود. بهتر است انرژی خود را فقط روی خواندن مطالب متمرکز کنید و از هدر رفتن آن روی فعالیت‌های جانبی جلوگیری کنید. همچنین، از مطالعه در حالت خوابیده خودداری کنید؛ زیرا این حالت ذهن شما را به خواب و استراحت سوق می‌دهد و تمرکزتان را کاهش می‌دهد.
۵. اهمیت مکان مناسب برای مطالعه
محیط مطالعه نیز نقش مهمی در افزایش بازدهی دارد. سعی کنید همیشه پشت میز یا در یک محیط مناسب مطالعه کنید و از مطالعه در مکان‌هایی که به شما حس خواب‌آلودگی می‌دهند (مانند تخت) خودداری کنید. اگر در اتاقی که معمولاً در آن می‌خوابید، مطالعه می‌کنید، سعی کنید در ابتدای روز به مکان دیگری بروید تا حس خواب‌آلودگی‌تان از بین برود.
۶. تمرکز و دوری از چندوظیفگی
مطالعه تنها یک فرآیند ذهنی است و باید تمام توجه و تمرکزتان را به آن معطوف کنید. انجام چندین کار همزمان مثل مطالعه و گوش دادن به موسیقی، به کاهش بازدهی شما منجر می‌شود. سعی کنید در هنگام مطالعه، فقط بر آنچه که می‌خوانید تمرکز کنید و از هرگونه فعالیت جانبی که ممکن است تمرکزتان را مختل کند پرهیز کنید.
۷. استراحت‌های کوتاه و منظم
هر ۴۵ تا ۹۰ دقیقه مطالعه باید با استراحت‌های کوتاه همراه باشد. این استراحت‌ها به مغز شما فرصت بازیابی انرژی می‌دهد و از خستگی ذهنی جلوگیری می‌کند. در طول استراحت‌ها می‌توانید از محیط مطالعه دور شوید، کمی قدم بزنید و بدن خود را از حالت نشسته خارج کنید تا دوباره با انرژی و تمرکز بیشتر به مطالعه بازگردید.
نتیجه‌گیری
افزایش سرعت مطالعه به معنای صرفاً تندتر خواندن نیست؛ بلکه باید به کیفیت مطالعه و حفظ تمرکز توجه ویژه‌ای داشت. با تقسیم بازه‌های مطالعاتی، مدیریت عوامل حواس‌پرتی، انتخاب محیط مناسب و استفاده از تکنیک‌های مناسب، می‌توانید به طور مؤثری سرعت و بازدهی خود را افزایش دهید و نتایج بهتری در فرآیند یادگیری کسب کنید.
