مدیریت دغدغه‌های ذهنی و کاهش وابستگی به گوشی در دوران کنکور

مدیریت دغدغه‌های ذهنی و کاهش وابستگی به گوشی در دوران کنکور

سلام به همه همراهان عزیز امروز می‌خواهیم درباره یکی از مشکلات رایج دانش‌آموزان کنکوری صحبت کنیم: وابستگی زیاد به گوشی، شبکه‌های اجتماعی، گیم، رمان و سریال.

بسیاری از دانش‌آموزان وقتی برای اولین بار با من صحبت می‌کنند، از این می‌گویند که تایم زیادی را صرف گوشی می‌کنند. این استفاده ممکن است شامل وقت‌گذرانی در اینستاگرام، خواندن رمان، بازی کردن یا تماشای سریال باشد. آن‌ها معمولاً می‌گویند وقتی حوصله ندارند یا ذهنشان درگیر دغدغه‌های مختلف است، به گوشی پناه می‌برند. حتی برخی از آن‌ها سعی می‌کنند گوشی را از خودشان دور کنند، اما پس از چند دقیقه دوباره به سمت آن کشیده می‌شوند.

در این مطلب می‌خواهیم ریشه این رفتارها و راهکارهای عملی برای مدیریت آن را بررسی کنیم.

چالش‌های دانش‌آموزان کنکوری و رفتارهای فرار

برای یک نوجوان ۱۷ یا ۱۸ ساله، کنکور یکی از اولین و بزرگ‌ترین چالش‌های زندگی است. این مسیر پرپیچ‌وخم، طولانی و پراسترس است و ذهن دانش‌آموز را درگیر مسائل کوتاه‌مدت و روزمره می‌کند. حالا تصور کنید در کنار این چالش اصلی، مشکلات دیگری هم وجود داشته باشد، مثل:

1. فشار دبیران: معلم‌ها معمولاً تاکید می‌کنند که درس آن‌ها مهم‌ترین درس است و باید وقت بیشتری برای آن صرف شود.
2. افت‌وخیز تراز آزمون‌ها: وقتی تراز یک آزمون پایین می‌آید، دانش‌آموز ممکن است فکر کند به اندازه کافی خوب نیست یا دیر شروع کرده است.
3. مشکلات خانوادگی یا دوستانه: اختلاف با دوستان نزدیک یا درگیری‌های خانوادگی می‌تواند ذهن را از درس منحرف کند.
4. شرایط محیطی نامناسب: شلوغی خانه یا حضور مهمان‌ها ممکن است تمرکز را سخت کند.

در چنین شرایطی، ذهن به دنبال راهی برای فرار از این فشارها می‌گردد و گوشی، بازی، رمان یا سریال به یک پناهگاه امن تبدیل می‌شود.

چرا ذهن به گوشی یا شبکه‌های اجتماعی پناه می‌برد؟

وقتی دانش‌آموز با یک مسئله پیچیده یا شرایطی که کنترلی روی آن ندارد مواجه می‌شود، ذهن به‌صورت طبیعی به دنبال راهی برای کاهش استرس می‌گردد. گوشی یا شبکه‌های اجتماعی می‌توانند به‌صورت موقت این فشار را کم کنند، زیرا:

• احساس آرامش موقتی: خواندن رمان یا تماشای سریال شما را وارد دنیای دیگری می‌کند و برای لحظاتی از مشکلات دور می‌شوید.
• تخلیه خشم و استرس: بازی کردن یا گشتن در اینستاگرام می‌تواند به شما کمک کند خشم خود را به‌صورت غیرمستقیم تخلیه کنید.
• حواس‌پرتی: وقتی دغدغه‌ای ذهن شما را مشغول کرده است، گوشی به‌عنوان یک ابزار حواس‌پرتی عمل می‌کند.

اما آیا این راه‌حل‌ها دائمی هستند؟ قطعاً نه! این رفتارهای فرار فقط مشکلات را به تعویق می‌اندازند و در بلندمدت استرس بیشتری ایجاد می‌کنند.

چگونه با این چالش‌ها روبرو شویم؟

بهترین راه برای مدیریت این رفتارها این است که به‌جای فرار از مشکلات، به استقبال آن‌ها برویم و برایشان راه‌حل پیدا کنیم.

۱. شناسایی مشکل

اولین قدم این است که متوجه شوید دقیقاً چه چیزی شما را به سمت گوشی یا شبکه‌های اجتماعی می‌کشاند. مثلاً:

• آیا به خاطر اختلاف با دوستانتان است؟
• آیا به خاطر افت تراز در آزمون‌هاست؟
• یا شاید به خاطر شلوغی خانه؟

۲. تحلیل شرایط

بعد از شناسایی مشکل، شرایط را تحلیل کنید. به‌جای شکایت کردن، به دنبال راه‌حل‌های عملی باشید. مثلاً:

• اگر خانه شلوغ است، می‌توانید به کتابخانه بروید یا از هدفون و صدای سفید (White Noise) استفاده کنید.
• اگر با دوستتان اختلاف دارید، سعی کنید در مورد نگرانی‌هایتان با او صحبت کنید.
• اگر آزمون‌هایتان افت کرده، برنامه‌ریزی جدیدی تنظیم کنید و نقاط ضعف خود را شناسایی کنید.

۳. محدودیت برای گوشی و شبکه‌های اجتماعی

استفاده از گوشی یا شبکه‌های اجتماعی را به‌صورت آگاهانه محدود کنید. می‌توانید:

• گوشی را در زمان مطالعه در اتاق دیگری بگذارید.
• برنامه‌هایی مثل Digital Wellbeing یا Screen Time را برای مدیریت زمان استفاده از گوشی نصب کنید.
• زمان مشخصی را برای گشت‌وگذار در شبکه‌های اجتماعی در نظر بگیرید.

۴. پیدا کردن جایگزین‌های مناسب

به‌جای اینکه وقت خود را صرف گوشی کنید، فعالیت‌های مفیدتری پیدا کنید که هم شما را آرام کند و هم استرستان را کاهش دهد. مثلاً:

• مدیتیشن یا یوگا انجام دهید.
• ورزش کنید.
• به موسیقی گوش دهید.
• کتاب‌هایی بخوانید که مرتبط با هدفتان هستند.

قدرت مذاکره با ذهن

یکی از موثرترین تکنیک‌ها برای مدیریت استرس، مذاکره با ذهن است. وقتی ذهن شما مدام آلارم می‌دهد که شرایط بد است، با آن صحبت کنید. به‌جای تسلیم شدن به افکار منفی، به خودتان یادآوری کنید که این چالش‌ها موقتی هستند و شما می‌توانید از پس آن‌ها بربیایید.

جمع‌بندی

اگر در دوران کنکور احساس می‌کنید که بیش‌ازحد به گوشی، رمان، بازی یا سریال وابسته شده‌اید، بدانید که این موضوع فقط مختص شما نیست. همه افراد در مواجهه با استرس و فشار، گاهی به چنین رفتارهایی روی می‌آورند. اما چیزی که مهم است، توانایی شما در مدیریت این شرایط و پیدا کردن راه‌حل‌های عملی است.

یاد بگیرید به‌جای فرار، با مشکلات خود روبرو شوید و از آن‌ها به‌عنوان فرصتی برای رشد و پیشرفت استفاده کنید. امیدوارم این مطلب به شما کمک کرده باشد تا قدمی در مسیر کاهش دغدغه‌های ذهنی خود بردارید. یادتان باشد که شما تنها نیستید و می‌توانید از این چالش‌ها عبور کنید.

تنور دلتان گرم و حال دلتان بهاری باشد، دوست عزیز!