سلام به همۀ دانش‌آموزان عزیز و کنکوری‌های پرتلاش! امروز در این مقاله می‌خواهم دربارۀ یکی از دغدغه‌های مهم و رایج شما صحبت کنم؛ استرس، به‌ویژه استرس فراموشی مطالب قبل از امتحانات و کنکور. شاید برای شما هم پیش آمده باشد که دقیقا قبل از ورود به جلسه امتحان یا کنکور، حس کنید انگار هیچ چیزی از مطالبی که خوانده‌اید به یاد ندارید. حتی ممکن است با خودتان فکر کنید: “یعنی امکان داره تمام چیزهایی که خوندم به کل از یادم بره؟”
این حس فراموشی و اضطراب طبیعی است و اغلب دانش‌آموزان و دانشجویان آن را تجربه می‌کنند. اما واقعاً چقدر از این حس فراموشی حقیقی است و چقدر از آن فقط یک توهم ذهنی ناشی از استرس است؟ در این پادکست قصد دارم علاوه بر بررسی عوامل به وجود آمدن این استرس، راهکارهایی را هم ارائه بدهم تا بتوانید با مدیریت آن به نتایج بهتری برسید.
چرا استرس فراموشی به وجود می‌آید؟
اولین گام برای مقابله با این استرس، شناخت علت‌های به وجود آمدن آن است. در ادامه به بررسی این دلایل می‌پردازیم:
- بد درس خواندن یا روش‌های مطالعه نامناسب
- یکی از اصلی‌ترین علل استرس فراموشی، نداشتن روش‌های مناسب مطالعه است. وقتی شما به شکل نادرست مطالعه کنید، اطلاعات به‌درستی در ذهنتان ذخیره نمی‌شود و در نتیجه احتمال فراموشی افزایش پیدا می‌کند. به‌عنوان مثال، اگر دروسی مانند ریاضی که به تمرین و تکرار نیاز دارد را بدون تمرین کافی مطالعه کنید، در جلسه آزمون به مشکل برمی‌خورید.
- بار زیاد مطالعه در زمان کوتاه
- برخی دانش‌آموزان حجم زیادی از اطلاعات را در مدت‌زمان کوتاه وارد ذهن خود می‌کنند و این باعث می‌شود که ذهنشان قادر به تثبیت کامل این اطلاعات نباشد. برای مثال، مطالعه چندین درس کنکوری با ساعت‌های طولانی در روزهای پایانی نزدیک به کنکور می‌تواند باعث فراموشی بخش زیادی از اطلاعات شود.
- توجه بیش از حد به افکار منفی
- یکی دیگر از دلایل ایجاد استرس، توجه به افکار منفی و نگرانی‌های ذهنی است. برای مثال، ممکن است مرتب با خودتان بگویید “نکنه مطالب را فراموش کنم!” این افکار منفی، تنها باعث افزایش استرس شما می‌شود.
- نوع متفاوت یادگیری و یادآوری
- گاهی نوع یادگیری شما با نوع یادآوری مطابقت ندارد. به‌عنوان مثال، اگر شما همیشه با نگاه کردن به مطالب یاد می‌گیرید و حالا از شما خواسته می‌شود که بدون دیدن سوال، مطالب را یادآوری کنید، طبیعی است که این کار برایتان دشوار باشد.
- انتظارات بیجا از خود
- بسیاری از دانش‌آموزان از خودشان انتظار دارند که هر مطلبی را به‌سرعت و به‌طور کامل یادآوری کنند. این انتظار بالا فقط باعث افزایش استرس می‌شود. یادگیری یک فرآیند است و شما نمی‌توانید تمام مطالب را در لحظه به یاد آورید.
راهکارهای کاهش استرس فراموشی
حالا که با دلایل این استرس آشنا شدیم، به سراغ راهکارهایی می‌رویم که می‌توانند به شما کمک کنند این حس ناخوشایند را مدیریت کنید.
۱. استفاده از روش‌های صحیح مطالعه و مرور
- مرور مطالب در فواصل زمانی منظم یکی از بهترین روش‌ها برای تثبیت اطلاعات در ذهن است. بر اساس منحنی فراموشی ایبنگهاوس، اگر اطلاعات جدید را چند بار و در فواصل زمانی مرور کنید، احتمال فراموشی آن‌ها به‌طور قابل‌توجهی کاهش می‌یابد. سعی کنید پس از هر مطالعه، مرور سریع داشته باشید و این مرورها را در روزها و هفته‌های آینده تکرار کنید.
۲. آزمون‌های شبیه‌سازی برای محک زدن خود
- یکی از روش‌های مؤثر برای کاهش استرس، شرکت در آزمون‌های شبیه‌سازی است. این آزمون‌ها می‌توانند به شما کمک کنند تا شرایط کنکور را از قبل تجربه کنید و با فضایی که در آن استرس به‌سراغتان می‌آید، آشنا شوید. وقتی که چندین آزمون آزمایشی را با موفقیت پشت سر بگذارید، اعتمادبه‌نفس شما برای شرکت در کنکور افزایش می‌یابد و استرس کمتری را تجربه می‌کنید.
۳. دوری از افکار منفی و توجه به خودشناسی ذهنی
- ذهن انسان به‌طور طبیعی تمایل به مصرف کمترین انرژی دارد و گاهی افکار منفی، وسیله‌ای برای فرار از درس خواندن و مصرف انرژی است. شناخت این ویژگی ذهن و دوری از افکار منفی، می‌تواند در کاهش استرس مؤثر باشد.
۴. پیگیری اخبار و آموزش‌های معتبر
- بازار کنکور پر از تبلیغات و ادعاهای بی‌اساس است. متأسفانه برخی از افراد و مؤسسات با اهداف سودجویانه، اطلاعات نادرست را در اختیار داوطلبان قرار می‌دهند. سعی کنید به جای توجه به این تبلیغات منفی، اطلاعات و آموزش‌های خود را از منابع معتبر مانند کانال‌ها و وب‌سایت‌های آموزشی مطمئن دریافت کنید.
۵. یادگیری روش‌های مناسب برای مرور و یادآوری مطالب
- یکی از بهترین راه‌ها برای کاهش استرس، تمرین مرور مطالب و یادآوری آن‌ها به صورت منظم است. بهتر است به مرورهای پرانتزی روی بیاورید، یعنی در فواصل زمانی مشخص و طبق یک برنامه منظم، مطالب را مرور کنید تا به تثبیت اطلاعات کمک کنید.
۶. انتظار واقع‌بینانه از خود داشته باشید
- باید به یاد داشته باشید که انتظار به‌یادآوری آنی و کامل مطالب در هر لحظه، غیرواقعی است. حتی اساتید مجرب که سال‌ها یک موضوع را تدریس کرده‌اند، نمی‌توانند بلافاصله همه جزئیات یک مطلب را بیان کنند. بهتر است انتظار خود از یادآوری لحظه‌ای را کنار بگذارید و به‌جای آن روی کیفیت یادگیری خود تمرکز کنید.
جمع‌بندی
استرس فراموشی قبل از امتحانات و کنکور یک امر طبیعی است که بسیاری از دانش‌آموزان و دانشجویان با آن روبرو می‌شوند. نکته مهم این است که بسیاری از این نگرانی‌ها و حس فراموشی، تنها زاییده استرس و ذهن ما هستند و حقیقتاً مقدار کمی از مطالب به‌طور کامل فراموش می‌شوند. با یادگیری روش‌های صحیح مطالعه، مرور منظم مطالب، و تمرین یادآوری، می‌توانید به شکل قابل‌توجهی استرس خود را کاهش دهید.
به یاد داشته باشید که منابع معتبر را دنبال کنید و به افکار منفی توجه نکنید. در نهایت، شما با تکیه بر دانش و تلاش خود می‌توانید به موفقیت دست پیدا کنید و با آرامش بیشتری به استقبال آزمون‌های مهم بروید. موفق باشید و همواره به یاد داشته باشید که شما می‌توانید!
